Miras bırakanın ölmesi ile terekedeki intikale uygun olan özel hukuk ilişkileri Medeni Kanun Kanun gereği otomatik olarak mirasçılara geçer. Mirasçıların terekeyi (mirası) kabul ettiklerine dair bir beyanda bulunmalarına veya başkaca bir işlem yapmalarına gerek yoktur. Mirasçılar, miras bırakanın ölümü ile mirası bir bü¬tün olarak, kanun gereğince kazanırlar.Mirasçılar, Kanunda öngörülen ayrık durumlar saklı kalmak üzere mirasçılar, miras bırakanın ayni haklarını, alacak¬larını, diğer malvarlığı haklarını, taşınır ve taşınmazlar üzerindeki zilyetliklerini doğrudan doğruya kazanırlar ve miras bırakanın borçlarından kişisel olarak sorumlu olur¬lar. Gerçek kişinin ölmesi veya bu kişinin gaipliğine dair bir karar verilmesi halinde, ölen kişinin mamelekinin (malvarlığının) kimlere, ne oranda ve nasıl intikal ede¬ceğini düzenleyen hukuk kurallarına Miras Hukuku adı verilir.
Yasal Mirasçılar 2 bölümde incelenir. Bunlar;
1. Miras ile ilgili kanun maddelerinde sayılan kanun ile kazanılan mirasçılık. Yasal Mirasçılardır.
2. Miras bırakan kişi tarafından kendi iradesi ile belirlenen İradi Mirasçılar olmak üzere 2 türlü mirasçılık vardır. Gerçek kişinin ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi neticesinde bu kişinin Medeni Kanunun Miras Hukuku hükümleri uyarınca belirlenen malvarlığı, tereke olarak adlandırılır. Miras bırakan, (Vefat eden kimse, müteveffa, muris, ölen” olarak da isimlendirilebilir.) , ölümü veya gaipliğine karar verilmesi neticesinde, bıraktığı malvarlığına dair hukuki ilişkilerin ve paylaşımın kuralları düzenlenen kişidir. Mirasbırakanın ölümü veya gaibliğine karar verilmesi neticesinde, ondan kalan tereke ile ilgili olarak hak sahibi olan kişiye (ya da kişilere) “mirasçı” denir. Atanmış (İradi) mirasçılar da, miras bırakanın ölümü veya gaipliğine karar verilesi ile mirası kazanırlar. Yasal mirasçılar, atanmış miras¬çılara düşen mirası onlara zilyetlik hükümleri uyarınca teslim etmekle yükümlüdürler.
Mirasçı sayısının birden fazla olması halinde,
1. Mirasçılar arasında Kanundan doğan bir “miras ortaklığı” meydana gelir.
2. Mirasçılar tereke üzerinde elbirliği halinde hak sahibi olurlar.
Mirasçılar, miras bırakanın borçlarından, kendilerine ait (miras bırakana değil) tüm mal varlığı ile sorumlu olacaklardır. Bu sorumluluk, miras bırakanın ölümüyle başlar; Mirasın paylaşılmasından sonra da , miras bırakanın borçlarından sorumluluk , mirasçıların bütün malvarlıkları ile müteselsil (zincirleme) olarak devam eder. Bu sorumluluk, mirasın paylaşılmasından itibaren veya, miras bırakanın ölümünden sonra yerine getirilmesi gereken borçlarda, borcun muaccel olduğu tarihten 5 yıl geçince sona erer
MİRAS HUKUKUNDA YASAL MİRASÇILAR
Miras Hukukunda aşağıda sayılan kişiler Kanun Hükümleri gereği Yasal Mirasçıdır.
1. Mirasbırakanın hısımları
2. Kan hısımları
3. Evlatlığı ve altsoyu
4. Eşi
5. Devlet
Kan Hısımlığı Nedeniyle Yasal Mirasçılar
1. derece (zümre) mirasçılar :
1. Miras bırakanın kişinin birinci dereceden mirasçıları, kendisinin altsoyudur.
2. Çocuklar birbirleri ile eşit olarak mirasçıdırlar.
3. Miras bırakandan önce ölmüş olan çocuk var ise, onların çocukları, mirasa hak kazanacaktır.
2. derece (zümre) mirasçılar :
1. Miras bırakanın altsoyu yok ise, anne ve babası eşit olarak mirasçı olacaktır.
2. Eğer miras bırakanın altsoyu yok, anne ve babası da kendisinden önce ölmüş ise, anne ve babanın diğer çocukları (miras bırakanın kardeşleri) mirasçı olacaktır.
3. Bir tarafta hiç mirasçı bulunmadığı takdirde, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.
3. derece (zümre) mirasçılar :
1. Miras bırakanın çocuğu yok ise, anne babası ölmüş, kardeşleri de yok veya ölmüş ise, büyük ana ve büyük baba eşit olarak mirasçı olacaktır.
2. Büyük ana ve büyük baba da ölmüş ise, onların çocukları (amca, hala her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları) mirasçı olacaktır.
3. Ana veya baba tarafından olan büyük ana ve büyük babalardan biri altsoyu bulunmaksızın mirasbırakandan önce ölmüşse, ona düşen pay aynı taraftaki mirasçılara kalır.
4. Ana veya baba tarafından olan büyük ana ve büyük babaların ikisi de altsoyları bulunmaksızın mirasbıra¬kandan . önce ölmüşlerse, bütün miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.
5. Sağ kalan eş varsa, büyük ana ve büyük baba¬lardan birinin miras bırakandan önce ölmüş olması ha¬linde, payı kendi çocuğuna; çocuğu yoksa o taraftaki büyük ana ve büyük babaya; bir taraftaki büyük ana ve büyük babanın her ikisinin de ölmüş olmaları halinde onların payları diğer tarafa geçer.
Evlilik Dışı Hısımların Mirasçılığı
Evlilik dışında doğan çocuğun BABA’ya mirasçı olabil¬mesi için 2 şart vardır:
1. Çocuk evlilik dışı doğmalıdır.
2. Çocuk ile baba arasında soybağı kurulmalıdır. Evlilik dışında doğmuş ve soybağı, tanıma veya hakim hükmüyle kurulmuş olanlar, baba yönünden ev¬lilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar (TMK. m: 498). Miras bırakan tarafından evlat edinilmiş olan, Evlatlık ve altsoyu, evlat edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlat edinen ve hısımları, evlatlığa mirasçı olmazlar.
Sağ Kalan Eşin Miras Hakkı
Sağ kalan eş;
1. Miras bırakan kişinin ölümü veya gaipliğine karar verildiği anda onunla evlilik bağı devam etmesi ve bu bağın ölüm veya gaiplik nedeniyle sona ermesi şartı ile, mirasa hak kazanacaktır.
2. Boşanmış olan eş miras bırakanın mirasını alamaz. Fakat boşanma davası açılmış ve devam ederken miras bırakan ölürse, diğer eş mirasçı olacaktır. Bu durumun istisnası, boşanma davasının Cana Kast nedeniyle açılmış olmasıdır.
3. Sağ kalan eş , miras bırakanın ölümü anında Mahkeme tarafından verilmiş bir ayrılık kararı nedeniyle, ayrı yaşıyor ise yine mirasçı olacaktır.
4. Butlan Davası devam ederken ölen eşe, diğeri mirasçı olur.
Miras bırakanın ölümü ile sağ kalan eş; Eşler arasında Yasal Rejim olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi varsa, katılma ala¬cağı ve değer artış payı alacağını diğer mirasçılardan talep hakkına sahip olur. Her eş veya mirasçıları, sözleşmeyle başka bir esas belirlememişlerse , diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olur. Eşlerden birinin ölümü halinde Tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet tanınmasını isteyebilir. Ölen eşin kişisel malları üzerinde ve Edinilmiş Mallar Rejiminden ölen eşe düşen artık değer Tereke ola¬cağı için, mirasçı eşin bunlar üzerinde miras payı vardır .
Sağ Kalan Eş;
1. Miras bırakanın altsoyu (çocukları) ile birlikte mirasçı olur¬sa, mirasın dörtte birini alacaktır. Kalan 3/4 Birinci Zümre mirasçı¬larına (çocuklara) kalacaktır.
2. Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısını (1/2) alır. II. Zümre mirasçılarına 1/2 hisse kalır.
3. Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçünü (3/4) alır. Derece başları ve çocuklarına 1 /4 hisse kalır.
Yukarıda sayılan mirasçılar yok ise, sağ kalan eş mirasın tamamını alır. Mirasçı bırakmaksızın ölen kimsenin mirası Devlete geçer.
MİRASTA SAKLI PAY NEDİR KİMLERİN SAKLI PAYI VARDIR
Miras hukukunda Saklı Paylı (Mahfuz Hisseli) mirasçılar, miras bırakanın
1. Altsoyu,
2. baba ve anası,
3. Eşidir.
Miras Hukukunda Saklı Pay , miras bırakanın ölüme bağlı bir tasarrufla ortadan kaldıramayacağı, kanunen korunan miras payıdır. Saklı Pay Oranları, Miras bırakanın Altsoyu (Çocukları) için yasal miras payının yarısı (1/2),
Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri (1/4) ,
Sağ kalan eş için Altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması halinde yasal miras payının tamamı (4/4),
Diğer hallerde yasal miras payının dörtte üçü (3/4) saklı pay olarak kanunla korunmaktadır.
Miras Hukuku Paylaşım!
Miras hukuku paylaşım, ölüm olayı ile birlikte ortaya çıkıyor. Bu durumda ister kanundan doğmuş olsun, isterse ölüme bağlı tasarruf şeklinde olmuş olsun, ortada bir miras payı bulunduğunda miras paylaşımı devreye giriyor. Miras bırakan ölmedikçe miras konusu hakkında mirasçıların henüz mirasçılık sıfatı doğmadığından dava hakkı da bulunmuyor.
Miras hukuku paylaşımında yasal mirasçlar şöyle oluyor:
- Mirasbırakanın birinci derece mirasçıları, onun altsoyudur, Çocukları da eşit olarak mirasçıdırlar.
- Altsoyu bulunmayan mirasçıların mirasçıları ana ve babasıdır. Bunlar da eşit olarak mirasçıdırlar.
- Altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan mirasbırakanın mirasçıları, büyük ana ve büyük babalarıdır Bunlar da eşit olarak mirasçıdırlar.
Sağ kalan eşin bulunması durumunda ise, birlikte bulunduğu zümreye göre, mirasbırakan ile arasındaki miras ilişkisi farklılık gösterebiliyor.
Miras hukuku paylaşım oranlarını sağ kalan eşin durumunda ise şöyle açıklayabiliriz:
- Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,
- Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,
- Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.
Miras bırakanın sağlığında veya vasiyetnamesinde başkasına devredilmesine izin verilmeyen mirasın bir bölümüne saklı pay deniyor. Mahfuz hisse olarakta nitelendirilen saklı pay ise MK’nın 506 madde hükmünde ifade ediliyor. Miras bırakan yapacağı tasarruflarda yukarıdaki oranları gözetmek zorundadır. Miras hukukunda paylar ihlal edildiğinde ilgili mirasçı tenkis davasıyla saklı payını isteyebiliyor.
Miras hukuku paylaşım oranları şöyle ayrılıyor:
- Altsoy için yasal miras payının yarısı,
- Ana ve babadan herbiri için yasal miras payının dörtte biri,
- Kardeşlerden herbiri için yasal miras payının sekizde biri,
- Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması halinde, yasal miras payının tamamı, diğer hallerde yasal miras payının dörtte üçü.
