Antalya, 29 Ocak 2017
‘‘ Uzlaştırma ve Arabuluculuk ’’
Kanun değişiklikleri ve uygulamaların yeni olması nedeniyle Uzlaştırma ve Arabuluculuk sisteminin tam anlaşılamadığına dikkat çeken Tüketici Birliği Federasyonu (TBF) Üyesi ve Antalya Kaza Mağdurları, Sosyal Güvenlik ve Tüketici Hakları Derneği (KazaMağdurDer) Genel Başkanı Ali Körükçü; “ öncelikle ceza içeren suçlar ve hukuk uyuşmazlıklarının tarafları, hukuki mevzuat konusunda destek almalılar ve haklarını bilerek mağdur olmakta kurtulmalılar ” dedi.
Uzlaştırma ve Arabuluculuk, birbirinin yerine kullanılmakta olup tarafların iş birliği ve özerkliği ile anlaşmalarına dayanan çözüm yöntemini ifade etmektedir.
Uzlaşma, iletişim süreci sonunda varılan anlaşmayı ifade ederken, uzlaştırma tarafların katıldığı sürecin bizzat kendisini ifade etmek için kullanılmaktadır.
6763 sayılı yasa ile (5271 sayılı CMK)’nın içeriği 24.11.2016 tarihinde genişletilerek değiştirilmiştir. Hırsızlık, dolandırıcılık ve tehdit gibi suçlar açıkça sayılmak suretiyle uzlaştırma kapsamına alınmıştır. Bununla birlikte önceki düzenlemede etkin pişmanlık kapsamında olduğu için uzlaştırma kapsamı dışında kalan şikâyete bağlı suçlar, etkin pişmanlığa dair hükmün kaldırılması nedeniyle uzlaştırma kapsamına girmiştir.
Uzlaştırma usulünün uygulanması,soruşturma ve kovuşturma aşamasında yapılabilecek olup uzlaşma kararlaştırılınca, soruşturma dosyası ‘uzlaştırma bürosu’na gönderilir. Uzlaştırma bürosu soruşturma dosyasını ele alması için bir uzlaştırmacı görevlendirir. Şüphelinin, mağdurun veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde, uzlaşma teklifi kanunî temsilcilerine yapılır. Uzlaştırmacı, uzlaşma teklifini açıklamalı tebligat veya istinabe yoluyla da yapabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören, kendisine uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren üç gün içinde kararını bildirmediği takdirde, teklifi reddetmiş sayılır
Uzlaştırmacı, dosyanın kendisine tevdi edilmesinden itibaren 30 gün içinde uzlaştırma müzakere ve işlemlerini sonuçlandırmalıdır. Uzlaştırma bürosu, bu süreyi en fazla 20 gün daha uzatabilir. Uzlaştırma müzakeresinin gizli yürütülme ilkesi esas olup Uzlaştırmacı, Cumhuriyet Savcısı veya taraflar uzlaştırma görüşmelerinin içeriğini hiçbir şekilde açıklayamaz. Uzlaştırma müzakereleri, herhangi bir soruşturma ve kovuşturmada ya da hukuk davasında delil olarak kullanılamaz.
Fail ve mağdurun uzlaşması durumunda, uzlaştırmaya ilişkin rapora uzlaşma anlaşması da eklenir, uzlaştırma bürosuna verilir ve sorumlu Cumhuriyet savcısına tevdi edilir. Uzlaştırma bürosu Cumhuriyet savcısı, anlaşmanın şüpheli ve mağdurun özgür iradelerine dayandığını ve hukuka uygun olduğunu tespit ederse, kovuşturmaya yer olmadığı kararı verir. Uzlaşma anlaşması gerçekleşmezse, uzlaştırma bürosu savcılığı bir iddianame ile kamu davası açar.
Uzlaştırma neticesinde verilen kararlar İş başvurusu veya başka bir başvuru için sabıka kaydı istenildiğinde bu bilgiler kesinlikle alınan adli sicil kaydında görünmez.
Cumhuriyet Savcısı uzlaştırmayı kendisi gerçekleştirebileceği gibi, Uzlaştırmacı olarak avukat görevlendirilmesini barodan isteyebilir veya hukuk öğrenimi görmüş kişiler arasından belirlenen listeden uzlaştırmacı görevlendirebilir.
Arabuluculuk ise herhangi bir suç ile bağlantısı olmayan özel hukuk uyuşmazlıklarının mahkeme dışı çözüm yöntemine denilmektedir (6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu). Suç teşkil eden fiillerle bağlantılı uyuşmazlıklar, arabuluculuk yoluyla değil; Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre uzlaştırma hükümleri uygulanarak her savcılık bünyesinde bulunan uzlaştırma büroları tarafından çözülür.
Sadece Adalet Bakanlığı tarafından tutulan arabuluculuk listesine kayıtlı kişiler arabuluculuk faaliyeti yürütebilir.
Ali KÖRÜKÇÜ / Gn.Bşk.
