Antalya, 11.06.2016
Çalışanların, sözleşmelerinin feshi sonrasında tazminat haklarını aramadıkları yada kullanamadıklarına dikkat çeken Tüketici Birliği Federasyonu (TBF) üyesi ve Antalya Kaza Mağdurları Sosyal Güvenlik ve Tüketici Hakları Derneği (KazaMağdurDer) Genel Başkanı/Çalışma Ekonomisi Uzm.Ali Körükçü; “çalışanlar, öncelikle 2000 yılından önce yada sonra sigortalı olup olmadıklarına bakmalı, sonra da çalışma yani sigortalılık/prim sürelerine göre 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında değişen mevzuatı da dikkate alarak başvuru yapmalılar” dedi.
Kıdem tazminatı ve şartları 4857 sayılı İş Kanunu’nda tanımlanmış olup uyuşmazlıklarda da Yargıtay kararlarıyla açıklığa kavuşturulmuştur. Kıdem tazminatı; sözleşmenin feshi halinde işçinin işe başladığı tarihten işten ayrıldığı tarihe kadar geçen her tam yıl için işverence kendisine ödenmesi gereken 30 günlük ücret tutarındaki tazminattır.
Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır. Ödeme işçinin en son aldığı brüt ücret üzerinden yapılır, sadece damga vergisi kesilir.
15 yıl 3.600 günle kıdem tazminatı; emeklilik için yaş dışındaki diğer şartları doldurmak anlamına gelmektedir. 8.9.1999 tarihinden önce işe girenler 15 Yıl 3600 gün hakkından yararlanabilir, bu tarihten sonra sigortalı olan tazminat için sigortalı oldukları tarihe göre farklı şartlara tabidirler, 4.500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık şartlarını tamamlamaları gerekmektedir.
15 yıl 3.600 günle kıdem tazminatı alan bir işçinin bu hakkını kötüye kullandığı iddiası ile açılan davada Yargıtay; 9 Hukuk Dairesi tarafından verilen 13.01.2014 günlü kararda ise, işçinin bu sebeple işten ayrıldıktan kısa bir süre sonra başka bir işe başlamasının, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olmadığı ve bu nedenle kıdem tazminatına hükmedilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır. Yine Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 09.07.2014 günlü kararında bu konuda irade değil menfaat teorisinin benimsenmesi gerekçesiyle, kıdem tazminatının ödenmesine hükmedilmiştir.
Yasada işçiye tanınan kıdem tazminatı talep ederek işten ayrılma hakkı; emeklilik için yaş hariç diğer koşulların yerine getirilmiş olmasına ilişkindir. Bunun haricinde yasada yeni işte çalışmama gibi herhangi bir kısıtlayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Aynı zamanda kişinin fesih amacının aslında yeni bir işe geçiş olduğunun açık bir şekilde ispatı ve işçinin gerçek fesih iradesi nasıl tespit edilebilir sorusuna cevap net değildir.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. Maddesi'ne göre; ücretin kanuna veya sözleşmeye göre ödenmemesi halinde işçinin, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınması için 20 gün beklemesine gerek olmaksızın, iş sözleşmesini haklı sebeplerle feshederek kıdem tazminatına hak kazanması mümkündür. İspat yükümlülüğü tarafınıza aittir. Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır. İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih etmesi durumunda işsizlik ödeneği hakkı vardır.
Kıdem tazminatı 6098 sayılı Borçlar Kanunu'nun 146'ıncı maddesi uyarınca 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
İşçinin yasal hakkını kullanacağı yönündeki iradesi ve buna ilişkin sosyal güvenlik kurumundan (SGK) aldığı belgeyi işverene ibraz etmesi, kıdem tazminatı almaya yeterli olacaktır.
Ali KÖRÜKÇÜ / Gn.Bşk.
